کتابی که رهبر توصیه کرد

كتاب "صلح‏الحسن" نوشته مرحوم شیخ راضی آل‏یاسین و با مقدمه علامه مرحوم سید عبدالحسین شرف الدین و ترجمه رهبر معظم انقلاب را می‎توان یکی از بهترین آثاری برشمرد که تاکنون به ماجرای صلح امام حسن(ع) پرداخته است.

مقام معظم رهبری در مقدمه این كتاب نوشته‏اند: پیش از اینكه به ترجمه این كتاب بپردازم، مدت ها در فكر تهیه نوشته ای در تحلیل موضوع صلح امام حسن (ع) بودم و حتی پاره ای یادداشت های لازم را نیز گرد آورده بودم ولی امتیازات فراوان این كتاب ، مرا از فكر نخستین بازداشت و به ترجمه این اثر ارزشمند وادار كرد.

معظم له در ادامه اظهار امیدواری كردند كه جامعه فارسی زبان نیز همچون ایشان از مطالعه این كتاب بهره گیرند و برای اولین بار درباره این موضوع با اهمیت، كتابی جامع در معرض افكار جویندگان و محققان قرار گیرد.

 و درباره كتاب و مولف آن هر چه بنویسم، به شیوایی نوشته سید شرف الدین عاملی -آن شرف دین و آبروی مسلمین- نخواهد بود كه در معرفی این دو، به راستی و درستی و انصاف سخن رانده و بیش از آن، حد من نیست.

در ادامه قسمت‎هایی از مقدمه بسیار عمیق علامه شرف‏الدین بر این کتاب را خدمتتان تقدیم می کنیم:

صلح حسن (ع) با معاویه از دشوارترین حوادثی بود كه امامان اهل بیت پس از رسول اكرم (ص) از ناحیه این امت بدان دچار شدند.

امام حسن (ع) با این صلح آن چنان محنت طاقت فرسایی كشید كه هیچ كس جز به كمك خداوند، قادر بر تحمل آن نیست، لیكن او این آزمایش عظیم را با پایداری و متانت تحمل كرد و سربلند و پیروزمند و دست یافته، به هدف خود یعنی مراعات حكم خدا، قرآن، پیامبر و صلاح مسلمانان از آن بیرون آمد و این همان هدفی بود كه او برای هر گفتار و عمل به آن نظر داشت و عشق می ورزید.

آنان كه او را به راحت طلبی و عافیت اندیشی متهم كرده اند و هم آن دسته از شیعیان كه تحت تاثیر شور و احساس، آرزو برده اند كه كاش وی نیز در جهاد با معاویه پایداری می كرد و از راه شهادت، زندگی می یافت و به پیروزی از همان راهی كه برادرش در روز عاشورا رفت و رسید، می رفت و می رسید، این مساله هر دو گروه را در میزان سنجش فكر و خرد، وزن و مقداری نیست.

شگفت آن كه مردم هنوز درباره صلح دچار اشتباه و كج بینی اند و كسی نیست كه با بررسی كامل و با استناد و دلایل و شواهد عقلی و نقلی سیمای این صلح را روشن سازد.

من ، بارها در این صدد بوده ام ، ولى مشیت حکیمانه ى خداى عزوجل – بر این قرار گرفت که بدین مهم ، کسى را که از همه رو سزاوارتر و شایسته تر است ، بر انگیزد و او فراهم آورنده ى این کتاب مبتکرانه – صلح الحسن – است که بحق ، در موضوع خود ، سخن آخرین است و گزارنده ى قضاوت راستین و نماینده ى مرز حق و باطل.

 بر فصول درخشنده ای چند از آن – که نمایشگر فضل مۆلف بزرگوار نیکوکارش بود – واقف آمدم و آن را براستى در کاوشگرى و باریک بینى و میانه روى و هم در قاطعیت بیان و استدلال ، و ریزه کارى و تتبع ، و پرهیز و احتیاط در نقل گفتارها ، و رادمنشى در مجادله ، و احاطه بر چیزهاى مناسب موضوع ، در عین روانى اسلوب ، و انسجام سخن ، و رسای در آنجا که سخن به ایجاز گفته ، و زیبای و گیرای در آنجا که سخن را به درازا کشانده درست همانند مۆلف بزرگوارش یافتم.

کتاب ، فراهم آمده ى فکرى منظم ، مبتکر و قوى است هماهنگى و پیوستگى اش آن را بصورت جویبارى سرشار و لبریز از اندوخته هاى عقلى و نقلى در آورده و به واحدهای بهم بسته و بنهایت غنى و کامل – از همه ى جهاتى که با موضوع متناسب است و موجب ارزش تمام – همانند ساخته است پیراستگیش همراه با جامعیت – و روشنى اش همراه با عمق – و نقد تحلیلى اش نقطه ى مرکزى این ممیزات است.

و اما مۆلف (شیخ راضی آل‏یاسین اعلى الله مقامه) خواننده مى تواند خصال بر گزیده‏اش را در زیبائیهاى این کتاب مشاهده کند و من اگر او را ندیده بودم ، بیگمان میتوانستم چهره ى او را با الهام از مطالب کتاب ، ترسیم کنم اینک این اثر اوست

که او را با چهره ای باز ، سیمای درخشنده ، سخنى شیرین ، طبعى هموار و آرام ، سینه ای گشاده ، خویى نرم ، ذهنى سرشار ، فهمى و دانشى فراوان ، اطلاعى وسیع ، انشای زیبا ، نکته سنجى ای شیرین ، کنایه پردازى ای لطیف ، استعاره ای نغز با گفتارى حکمت آموز و منطق و رفتارى دانش آفرین با اخلاقى بنهایت بزرگوارانه و فطرتى بنهایت سلیم ، دریاى مواجى از دانش آل محمد ، دانشمندى محقق داناى اسرار اهل بیت و روشنگر معضلات و شناساى سره از ناسره ى آن با این صفات بارز و صفات و سماتى دیگر بخواننده باز مى شناساند.

علامه در ادامه می‎فرمایند:

روش صلح را امام حسن علیه‏السلام از «صلح حُدَیبِیّه» اقتباس كرده بودند، یعنی از سیاست پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و روش پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله بهترین سرمشق است.

 در همان صلح حدیبیه، برخی از خواص اصحاب بر پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله اعتراض كردند چنانكه برخی از دوستان امام حسن علیه‏السلام نیز در مورد «صلح ساباط» به ایشان اعتراض كردند، اما تصمیم مصلحانه امام سستی نگرفت و سینه ایشان رنج اعتراض را تحمل كرد، چنانكه رنج صلح را.

برای امام حسن علیه‏السلام بوسیله این صلح، امكان این امر دست داد كه شخصیت خود را در كمین معاویه قرار دهند و از سویی كه معاویه از آن غفلت دارد بر او بتازند و بنیادش را متزلزل سازند و پیروزی بنی امیه را با نیروی خود بنی‏امیه ریشه كن كنند.

اما برای امام از همه مهمتر این بود كه پرده از چهره این طاغیان بردارند و آنان را آنطور كه بودند بشناسانند تا میان آنان و عملی كردن كیدیهایی را كه برای دین جدشان طرح‏ریزی كرده بودند، حایل شوند و این كار شد و پرده برداشته شد و بنی امیه به پرتگاه سقوط كشانیده شدند و للهِ الحَمد.

با همین زمینه‏سازی بود كه برادرشان سید الشهداء توانستند قیام خود را كه به وسیله آن خداوند راه قرآن را نشان داد، عَلَم كنند و درس عبرتی باشند برای خردمندان هر روزگار؛ امام حسن علیه‏السلام و امام حسین علیه‏السلام هر دو دو رویه یك رسالت بودند.

منبع:

تهیه و فرآوری: علی مهدوی ،گروه حوزه علمیه تبیان